Amarant Nedir ve Faydaları Nelerdir?
02-05-2024
02:28
Amarant, dünya genelinde çok çeşitli bölgelerde binlerce yıl boyunca yetiştirilen değerli bir bitkidir. Zengin besin değerleri ve geniş kullanım alanlarıyla tanınan amarant, içerdiği protein, lif ve zengin mineral içeriği sayesinde süper gıdalar kategorisinde yer alır. Bu yazıda, amarantın ne olduğunu ve sağlık üzerindeki faydalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Amarant, dünyanın en eski tarım ürünlerinden biri olarak kabul edilir. Güney Amerika'da Meksika'dan Peru'ya kadar uzanan bölgelerde yaklaşık 8.000 yıl önce yetiştirilmeye başlanmıştır. Kırmızı, altın ya da yeşil renklerde bulunabilen amarant tohumları, yüksek besin değeri ile dikkat çeker. Bu tohumlar, diğer tahıl ve baklagillere göre daha fazla protein içermekte ve ayrıca diyet lifi, magnezyum, demir, fosfor, potasyum ve özellikle kalsiyum bakımından zengindir.
Amarant Tanımı
Amarant, Amaranthaceae ailesine ait bir bitki türüdür ve adını Yunanca 'ölümsüz' anlamına gelen 'amarantos' kelimesinden alır. Hem tohumları hem de yaprakları, zengin besin değerleri nedeniyle dünya çapında birçok farklı mutfakta kullanılır. Bu bitki genellikle küçük ve yuvarlak tohumları için yetiştirilir. Süpermarketlerde çoğunlukla kahverengi, altın veya pembe renklerde bulunur. Amaranth genelde yıllık bir bitki olmasına karşın, tohumlarının kendiliğinden ekilmesi nedeniyle bazen çok yıllık gibi davranabilir. Hem ılıman hem de tropikal iklimlerde yetişebilen amarant, çeşitli coğrafi bölgeler için idealdir.
Amarantın Kullanım Alanları ve Sağlık Faydaları
Amarant, özellikle yüksek protein içeriği, geniş vitamin ve mineral yelpazesi ile ve aynı zamanda gluten içermemesiyle öne çıkar. Bu özellikleri, amarantı özellikle vejetaryen, vegan ve glutensiz diyetler için mükemmel bir seçenek yapar. Ayrıca, kalp sağlığını destekler, sindirimi düzenler ve bağışıklık sistemini güçlendirir gibi çeşitli sağlık faydaları sunar.
Amarant, 'kompleks protein' olarak bilinen, vücudun ihtiyaç duyduğu tüm temel amino asitleri içeren bir kaynaktır. Proteinler, vücuttaki hücrelerin yapım ve onarımında kritik rol oynayan yapı taşlarıdır ve bu nedenle yeterli protein alımı, sağlıklı bir diyetin olmazsa olmazlarındandır. Aynı zamanda, amarant mükemmel bir lif kaynağıdır ki bu da sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olur.
Amarantın Sağlık Faydaları
Amarant tohumu, geniş bir besin profili ve yüksek lif içeriği ile sağlık üzerinde birçok olumlu etkiye sahiptir. Yüksek lif, protein ve sağlıklı yağ içeriği ile kalp sağlığını destekleyebilir. Yapılan bir araştırmaya göre, amarantın düzenli tüketimi kötü LDL kolesterolün düşmesine ve iyi HDL kolesterolün artmasına yardımcı olabilir.
Ayrıca, amarant antioksidanlar açısından zengindir. Antioksidanlar, vücutta oksidatif stresi azaltarak birçok kronik hastalığın önlenmesine katkıda bulunur. Amarant tohumları ve yapraklarındaki pektin isimli lif türü de sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur. Bu bitki aynı zamanda demir, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve potasyum gibi hayati mineralleri de içerir ki bu mineraller kemik sağlığını, enerji üretimini, sinir fonksiyonlarını ve hücresel sağlığı destekler.
Amarant Tohumunun Besin Değerleri
Amarant tohumu besin değeri bakımından oldukça zengin bir kaynaktır. Yüz gram amarant tohumu yaklaşık olarak 371 kalori, 13.56 gram protein, 7.02 gram yağ ve 65.25 gram karbonhidrat içermekte, bunun yanı sıra 7.6 gram lif ve 4.2 gram şeker sağlar. Mineraller açısından bakıldığında, kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum, çinko, bakır ve manganez içerir.
Amarant tohumu, özellikle protein içeriği ile dikkat çeker; diğer birçok tahıldan daha zengin olan bu protein içeriği, vücutta kasların, derinin, saçın ve tırnakların sağlıklı kalmasını sağlar. Yüksek lif içeriği sindirim sistemini düzenler ve uzun süreli tokluk hissi verir. Ayrıca, içerdiği antioksidanlar sayesinde serbest radikallerle mücadele eder ve oksidatif stresi azaltır.
Amarant Nasıl Kullanılır?
Amarant, hem tohumları hem de yaprakları ile çeşitli tariflerde kullanılabilir. Özellikle, amarant tohumları pirinç, kinoa gibi diğer tahılların alternatifi olarak tercih edilebilir. Pişirildiğinde genellikle 20 dakika sürer ve sonucunda yumuşak, kremsi bir dokuya sahip olurken hafif bir dişe direnç hissi de bırakır. Bu tohumları çorbalarınıza veya pilavlarınıza ekleyerek de kullanabilirsiniz.
Amarant yaprakları ise ıspanak veya lahana gibi diğer yeşil yapraklı sebzelerin yerini alabilir. Bu yapraklar salatalarda çiğ olarak tüketilebilir veya çeşitli yemeklerde pişirilebilir. Amarant çiçekleri de genellikle yenilebilir ve çeşitli yemek tariflerinde kullanılabilir. Ancak, özellikle amarant tohumlarını tüketirken yüksek kalori içeriğini göz önünde bulundurmanız ve porsiyon kontrolü yapmanız önemlidir.
Amarant Nasıl Tüketilir?
Amarant, tohumları, yaprakları ve çiçekleri ile oldukça çeşitli şekillerde tüketilebilir. Tohumlar genellikle kaynatılarak ya da patlatılarak kullanılır. Kaynatıldığında, yulaf ezmesi veya diğer tahılların yerine kahvaltıda tercih edilebilir ve patlatıldığında ise atıştırmalık olarak ya da mısır gevreği alternatifi olarak kullanılabilir.
Yapraklar genellikle ıspanak veya diğer yeşil yapraklı sebzeler gibi çeşitli yemeklere eklenebilir. Bu yapraklar salatalarda çiğ olarak veya çorbalar, stir-fry tarzı yemekler ve güveçlerde pişirilerek kullanılabilir.
Amarant Çayı Nasıl Demlenir?
Amarant çayı, tohumlarından ya da yapraklarından hazırlanabilir. Tohumlardan çay yapmak için, önce tohumları öğütmeniz ve ardından sıcak suya eklemeniz gerekmektedir. Yapraklardan çay yapmak için ise, taze ya da kurutulmuş yaprakları bir bardak kaynar suya ekleyip 10-15 dakika demlemeye bırakabilirsiniz. Bu çay, sağlık faydaları açısından günde birkaç kez tüketilebilir.
Amarant ile Yapılabilecekler
Amarant tohumları ve yaprakları, mutfakta oldukça çeşitli şekillerde kullanılabilir. Tohumlar, yemeklerde, pilavlar, çorbalar, salatalar ve hatta kahvaltı yulafları gibi çeşitli tariflerin bir parçası olarak değerlendirilir. Patlatıldığında ise, popcorn benzeri bir atıştırmalık ya da granola barları gibi ürünlerin içinde kullanılabilir. Ayrıca, amarant unu ekmek, kek, kurabiye ve diğer glutensiz ürünlerin yapımında kullanılabilir.
Yaprakları genellikle çiğ olarak salatalarda veya çeşitli yemeklerde pişirilerek tüketilir. Bu yapraklar, ıspanak veya lahana gibi diğer yeşil yapraklı sebzelerin yerini alabilir. Bazı kültürlerde amarant çiçekleri de tüketilir ve farklı yemeklerde kullanılır.
Amarant Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Amarant Türkiye'de Nerede Yetişir?
Amarant, sıcak iklimleri tercih eden bir bitki olup tropikal bölgelerde daha yaygındır. Ancak çeşitli türleri farklı iklim şartlarında da yetişebilir. Türkiye'de özellikle güney bölgeleri ve Ege kıyıları bu bitki için uygun alanlardır.
Amarant Tohumu Nasıl Yenir?
Amarant tohumları suyla kaynatılarak pilav, çorba veya salata gibi farklı yemeklerde kullanılabilir. Ayrıca mısır gibi patlatılarak atıştırmalık olarak da tüketilebilir.
Amarant Glutensiz midir?
Evet, amarant doğal olarak glutensiz bir tahıldır ve bu özelliğiyle gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olan bireyler için uygun bir alternatiftir. Ancak, ürünlerin işlenmesi sırasında çapraz kontaminasyon olasılığına karşı dikkatli olunmalıdır.
Amarant Tohumu Zayıflatır mı?
Amarant tohumu, yüksek lif ve protein içeriği sayesinde tokluk hissi vererek kilo verme sürecine destek olabilir. Ancak, kilo vermek için düşük kalorili bir diyet ve düzenli egzersizle birlikte tüketilmesi gerekmektedir.
Amarant Tohumu Nasıl Patlatılır?
Amarant tohumlarını patlatmak için, bir tavayı önceden ısıtın ve içine birkaç tohum atın. Tavanın kapağını kapatarak tohumların patlamasını bekleyin. İşlem tamamlandıktan sonra, patlamış amarant tohumlarını soğutarak tüketebilirsiniz.